رنگ سال، یکی از پدیده‌های جذاب و تأثیرگذار در دنیای طراحی، مد و هنر است. هر سال، میلیون‌ها نفر با هیجان منتظر اعلام رنگی می‌مانند که نه تنها نمادی از روح زمانه است، بلکه الهام‌بخش صنایع مختلف از مد و زیبایی گرفته تا معماری و گرافیک می‌شود. این مفهوم، که بیش از دو دهه قدمت دارد، توسط مؤسسه پنتون (Pantone) – مرجع جهانی استانداردسازی رنگ‌ها – مدیریت می‌شود. پنتون هر ساله بر اساس تحلیل روندهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و هنری، رنگی را به عنوان “رنگ سال” (Color of the Year) انتخاب می‌کند. این انتخاب، فراتر از یک ترند ساده، بازتابی از احساسات جمعی بشر در آن دوره زمانی است. در این مقاله، به بررسی تاریخچه، فرآیند انتخاب، اهمیت و کاربردهای رنگ سال می‌پردازیم و نگاهی ویژه خواهیم انداخت.

تاریخچه رنگ سال پنتون

مفهوم رنگ سال به طور رسمی از سال ۲۰۰۰ میلادی توسط پنتون آغاز شد. پیش از آن، انتخاب رنگ‌های ترندی بخشی از فعالیت‌های پنتون در صنعت نساجی و چاپ بود، اما اعلام رسمی “رنگ سال” به یک رویداد جهانی تبدیل شد. پنتون، شرکتی آمریکایی که در سال ۱۹۶۳ تأسیس شد، با ایجاد سیستم PMS (Pantone Matching System) استانداردی برای تطبیق رنگ‌ها در صنایع مختلف ایجاد کرد. این سیستم، با بیش از ۲۰۰۰ رنگ کاتالوگ‌شده، به طراحان اجازه می‌دهد تا رنگ‌ها را به طور دقیق بازتولید کنند.

از سال ۲۰۰۰ تاکنون، هر رنگ سال داستانی منحصربه‌فرد دارد:

• ۲۰۰۰: Cerulean Blue (آبی آسمانی): نمادی از فناوری و نوآوری در آستانه هزاره جدید.
• ۲۰۱۰: Turquoise (فیروزه‌ای): بازتاب تمایل به آرامش در دوران بحران اقتصادی.
• ۲۰۲۰: Classic Blue (آبی کلاسیک): نماد اعتماد و ثبات در میان همه‌گیری کووید-۱۹.
• ۲۰۲۳: Viva Magenta (مغنتا زنده): رنگی پرجنب‌وجوش که قدرت و شادی را القا می‌کرد.
• ۲۰۲۴: Peach Fuzz (هلو کرکی): هویی نرم و گرم که بر مراقبت از خود و روابط انسانی تأکید داشت.

این انتخاب‌ها نه تنها بر اساس زیبایی‌شناسی، بلکه بر پایه داده‌های گسترده از بازارهای جهانی، هنرهای تجسمی، فیلم‌ها و حتی رویدادهای سیاسی انجام می‌شود. پنتون با همکاری کارشناسان رنگ از سراسر جهان، روندها را پیش‌بینی می‌کند و رنگی را انتخاب می‌کند که بتواند با چالش‌های زمان همخوانی داشته باشد.

فرآیند انتخاب رنگ سال

انتخاب رنگ سال فرآیندی پیچیده و چندمرحله‌ای است. پنتون یک تیم بین‌المللی از کارشناسان را گرد هم می‌آورد که شامل طراحان مد، معماران، روانشناسان رنگ و تحلیل‌گران روند هستند. این تیم سالانه هزاران نمونه رنگی را از منابع متنوع جمع‌آوری می‌کند:

1. تحقیقات اولیه: بررسی روندهای فرهنگی مانند فیلم‌ها (مثل “باربی” در ۲۰۲۳)، رویدادهای اجتماعی (مانند جنبش‌های زیست‌محیطی) و حتی تغییرات آب‌وهوایی.
2. تحلیل داده‌ها: استفاده از ابزارهای دیجیتال برای ردیابی استفاده از رنگ‌ها در رسانه‌های اجتماعی، فروش محصولات و نمایشگاه‌های هنری.
3. جلسات بحث: در پاییز هر سال، تیم در نیویورک یا اروپا جمع می‌شود تا از میان نامزدها، رنگی را انتخاب کند که “صدا” زمانه را داشته باشد.
4. اعلام رسمی: معمولاً در دسامبر، با یک رویداد باشکوه در پاریس یا نیویورک، رنگ سال رونمایی می‌شود. این رویداد با ویدیوهای هنری، پالت‌های پیشنهادی و محصولات الهام‌گرفته همراه است.

پنتون تأکید می‌کند که رنگ سال باید “فراگیر” باشد؛ یعنی در همه فرهنگ‌ها و صنایع قابل استفاده. برای مثال، در سال‌های اخیر، تمرکز بر رنگ‌های خنثی و آرام‌بخش افزایش یافته تا با استرس‌های جهانی مقابله کند.

اهمیت رنگ سال در صنایع مختلف

رنگ سال فراتر از یک ترند، یک نیروی اقتصادی و فرهنگی است. طبق گزارش‌ها، این انتخاب سالانه میلیاردها دلار به صنایع تزریق می‌کند:

• مد و زیبایی: برندهایی مانند گوچی، لورئال و نایکی محصولات خود را با رنگ سال هماهنگ می‌کنند. برای مثال، در ۲۰۲۴، رژلب‌های Peach Fuzz پرفروش‌ترین محصولات زیبایی بودند.
• طراحی داخلی و معماری: شرکت‌هایی مثل IKEA و Sherwin-Williams دیوارها، مبلمان و کاغذدیواری‌های مبتنی بر رنگ سال تولید می‌کنند. این رنگ‌ها حس آرامش یا انرژی را به فضاها می‌بخشند.
• گرافیک و تبلیغات: لوگوها، بسته‌بندی‌ها و کمپین‌های دیجیتال از آن الهام می‌گیرند. اپل و کوکاکولا اغلب از رنگ‌های ترندی برای محصولات جدید استفاده می‌کنند.
• هنر و فرهنگ: موزه‌ها نمایشگاه‌هایی با تم رنگ سال برگزار می‌کنند، و هنرمندان دیجیتال (مانند NFTها) از آن برای خلق آثار بهره می‌برند.

از منظر روانشناختی، رنگ‌ها بر خلق‌وخو تأثیر می‌گذارند. آبی‌ها آرامش می‌آورند، قرمزها انرژی، و قهوه‌ای‌ها گرما. رنگ سال به عنوان یک “رنگ درمانی جمعی” عمل می‌کند و به جوامع کمک می‌کند تا با تغییرات کنار بیایند.

رنگ سال ۲۰۲۵: موکا موس (Mocha Mousse)

در دسامبر ۲۰۲۴، پنتون رنگ سال ۲۰۲۵ را موکا موس (PANTONE 17-1230 Mocha Mousse) اعلام کرد. این رنگ، قهوه‌ای نرم و گرم است که یادآور شکلات، قهوه و کاکائو است – ترکیبی از ظرافت و indulgence (لذت‌بخشی). با کد هگز #A78E70، موکا موس نه خیلی تیره است و نه خیلی روشن؛ رنگ خنثی که حس راحتی و نوستالژی را القا می‌کند.

چرا موکا موس؟

لور الکساندر، مدیر اجرایی مؤسسه رنگ پنتون، توضیح داد: “در جهانی پر از آشفتگی، موکا موس به تمایل ما برای راحتی، رفاه و لذت‌های ساده پاسخ می‌دهد. این رنگ، مانند یک فنجان قهوه گرم، ما را به اشتراک‌گذاری و مراقبت از یکدیگر دعوت می‌کند.” این انتخاب بازتابی از روندهای پساکووید است: تمایل به “stealth wealth” (ثروت پنهان) و بازگشت به طبیعت، با الهام از رنگ‌های خاکی و ارگانیک. در میان بحران‌های جهانی مانند تغییرات آب‌وهوایی و تنش‌های اقتصادی، موکا موس نمادی از پایداری و گرمای انسانی است.

واکنش‌ها و انتقادها

انتشار موکا موس با واکنش‌های متنوعی همراه بود. در شبکه‌های اجتماعی مانند ردیت، برخی آن را “قهوه‌ای غمگین” یا “رنگ مدفوع” نامیدند و آن را با ترند “sad beige” (بژ غمگین) مقایسه کردند. منتقدان می‌گویند این رنگ بیش از حد خنثی است و شادی رنگ‌های قبلی مانند Viva Magenta را ندارد. با این حال، طراحان مد از آن استقبال کرده‌اند، زیرا با پالت‌های طبیعی مانند سبزهای جنگلی و طلایی‌ها ترکیب زیبایی می‌سازد. در صنعت زیبایی، برندهایی مانند Fenty Beauty محصولات مبتنی بر موکا موس را عرضه کرده‌اند.

کاربردهای عملی رنگ موکا موس در ۲۰۲۵

موکا موس در سال ۲۰۲۵، ستون فقرات ترندها خواهد بود. در ادامه، پیشنهادهایی برای استفاده از آن:

• مد: لباس‌های زمستانی قهوه‌ای نرم، مانند کت‌های پشمی یا شلوارهای جین در این رنگ. ترکیب با مشکی برای لوک‌های شیک یا با صورتی برای کنتراست مدرن.
• طراحی داخلی: دیوارهای موکا موس در اتاق‌های نشیمن، همراه با مبلمان چوبی. این رنگ، فضایی دعوت‌کننده ایجاد می‌کند، به ویژه در آشپزخانه‌ها با تم قهوه.
• زیبایی: سایه‌های چشمی قهوه‌ای گرم، رژلب‌های مات موکا، و حتی لاک ناخن‌های الهام‌گرفته از کاکائو.
• گرافیک: در لوگوهای برندهای پایدار، مانند محصولات ارگانیک، یا پس‌زمینه‌های وبسایت‌های wellness.

پالت پیشنهادی پنتون برای موکا موس شامل رنگ‌های مکمل مانند آبی آسمانی (برای تعادل)، سبز نعنایی (برای طراوت) و طلایی کم‌رنگ (برای لوکس بودن) است.

تأثیرات اقتصادی و فرهنگی

رنگ سال پنتون سالانه بیش از ۱ میلیارد دلار فروش ایجاد می‌کند. برندها از آن برای بازاریابی استفاده می‌کنند، و نمایشگاه‌هایی مانند Fashion Week پاریس، تم‌های مبتنی بر آن را برجسته می‌کنند. از نظر فرهنگی، موکا موس می‌تواند نمادی از “slow living” (زندگی آهسته) باشد، جایی که مردم به لذت‌های ساده مانند یک فنجان چای برمی‌گردند. با این حال، منتقدان می‌گویند پنتون گاهی رنگ‌های “ایمن” را انتخاب می‌کند تا با بازار آمریکا همخوانی داشته باشد، و تنوع فرهنگی را نادیده می‌گیرد.

اولین بار ایده رنگ سال از کجا شروع شد؟

اولین بار مؤسسه پنتون (Pantone) بود که به‌طور رسمی و جهانی مفهوم «رنگ سال» (Color of the Year) را در سال ۲۰۰۰ میلادی معرفی کرد.

ایده اصلی و اجرای آن به لوری پرسمن (Laurie Pressman)، معاون رئیس مؤسسه رنگ پنتون (Pantone Color Institute)، و تیم او برمی‌گردد. البته خود شرکت پنتون از دهه ۱۹۶۰ در زمینه استانداردسازی رنگ فعالیت می‌کرد، اما تصمیم گرفتند در سال ۱۹۹۹ (برای سال ۲۰۰۰) یک رنگ را به‌عنوان نماینده روح زمانه انتخاب و به‌طور گسترده اعلام کنند.

اولین رنگ سال رسمی پنتون:

سال ۲۰۰۰: Cerulean Blue (PANTONE 15-4020) – آبی آسمانی ملایم

از آن سال به بعد، این انتخاب هر سال در ماه دسامبر با یک مراسم بزرگ اعلام می‌شود و به یکی از مهم‌ترین رویدادهای دنیای طراحی، مد و فرهنگ تبدیل شده است.

بنابراین پاسخ دقیق این است:

لوری پرسمن و تیم مؤسسه رنگ پنتون اولین کسانی بودند که ایدهٔ «رنگ سال» را به شکل امروزی آن ابداع و اجرا کردند (سال ۱۹۹۹–۲۰۰۰). قبل از آن، هیچ شرکت یا مؤسسهٔ دیگری به این شکل منظم و جهانی رنگ سال اعلام نمی‌کرد.

نتیجه‌گیری

رنگ سال، بیش از یک انتخاب بصری، آینه‌ای از جامعه است. از آبی اعتماد ۲۰۲۰ تا قهوه‌ای گرم ۲۰۲۵، هر رنگ داستانی از امید، چالش و تحول روایت می‌کند. موکا موس ۲۰۲۵، دعوتی است به آرامش در میان طوفان‌ها – رنگی که ما را به ریشه‌هایمان بازمی‌گرداند. آیا این رنگ شما را الهام می‌بخشد؟ در دنیای پرسرعت امروز، شاید وقت آن باشد که یک پالت رنگی را امتحان کنیم و ببینیم چگونه خلق‌وخوی‌مان را تغییر می‌دهد. پنتون نه تنها رنگ‌ها را می‌فروشد، بلکه احساساتی را که با آن‌ها زندگی می‌کنیم، جشن می‌گیرد. برای سال‌های آینده، منتظر رنگ‌هایی باشیم که جهان را زیباتر کنند.